ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΑΥΡΙΟΥ ΑΝΔΡΟΥ Οι υγρότοποι της Άνδρου

Έχοντας ως αφετηρία τη μείωση των αποθεμάτων νερού και την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος παγκοσμίως, αποφασίσαμε να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές παρατηρώντας αυτά τα προβλήματα μικροσκοπικά, στην κλίμακα του τόπου τους, την Άνδρο. Σκοπός του προγράμματος ήταν να γίνει κατανοητή η γενικότερη αξία των υγρότοπων, οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν και οι τρόποι διάσωσής τους.
Με δραστηριότητες στο σχολείο αλλά και στο πεδίο τα παιδιά ήρθαν σ’ επαφή με τη χλωρίδα και την πανίδα των υγρότοπων, μελέτησαν το φυσικό περιβάλλον, προσέγγισαν βιωματικά τα διάφορα προβλήματα μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, παιχνίδια ρόλων και δημιουργικές εργασίες ( ζωγραφική, διήγημα). Επίσης επιχειρήθηκε ένα άνοιγμα προς την κοινωνία του νησιού αφού κατά τη διάρκεια του προγράμματος τα παιδιά ήρθαν σ’ επαφή με ειδικούς ( γεωπόνο, ΚΠΕ Κορθίου) που τους ενημέρωσαν πάνω στους υγρότοπους.

Εκπαιδευτικοί στόχοι
Οι στόχοι του προγράμματος διακρίνονται κατά κύριο λόγο σε γνωστικούς, συναισθηματικούς, ψυχοκινητικούς και κοινωνικούς.

Γνωστικοί

- Να γνωρίσουν οι μαθητές το ρόλο των υγρότοπων στο οικοσύστημα.
- Να κατανοήσουν τη σημασία τους για τη διατήρηση της ζωής.
- Να γνωρίσουν τους κινδύνους που τους απειλούν.
- Να μάθουν να παρατηρούν και να ταξινομούν (φυτά, βιοδείκτες) βάσει διαφόρων κριτηρίων.
- Να γνωρίσουν το φυσικό πλούτο της ιδιαίτερης πατρίδας τους, της Άνδρου.
- Να εκφραστούν με διάφορα είδη γραπτού λόγου (διήγημα, φυλλάδιο, αφίσα).
- Να αποκτήσουν εμπειρία στην έρευνα, καταγραφή και αναζήτηση στοιχείων και πληροφοριών από διαφορετικές πηγές.
- Να μάθουν να οργανώνουν και να συνθέτουν μια ομαδική εργασία.

Συναισθηματικοί

- Να αναπτύξουν τις αξίες της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας, μέσα από την συμμετοχή τους σε ομαδικές δραστηριότητες.
- Να νιώσουν την ομορφιά της φύσης και να την αγαπήσουν.
- Να ενδιαφερθούν ενεργά για την ποιότητα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούν και να εργαστούν για τη διατήρησή του.
- Να διαμορφώσουν περιβαλλοντική συνείδηση.
- Να αναπτύξουν κριτική σκέψη, με στόχο την δράση και την ενεργή τους παρέμβαση για λήψη καλύτερων αποφάσεων, όσον αφορά στα προβλήματα του περιβάλλοντος.
- Να αναπτύξουν ενσυναίσθηση μέσα από το θεατρικό παιχνίδι.

Ψυχοκινητικοί

- Να μάθουν να δουλεύουν ατομικά και ομαδικά.
- Να αποκτήσουν δεξιότητες χρήσης εργαλείων μέσα από την εργασία στο πεδίο.
- Να εκφραστούν καλλιτεχνικά με τη ζωγραφική, το θέατρο, τη φωτογραφία.

Κοινωνικοί

- Να έρθουν σ’ επαφή με τοπικούς παράγοντες και ειδικούς επιστήμονες.
- Να γίνουν οι ίδιοι φορείς πληροφόρησης της τοπικής κοινωνίας.


Μέθοδοι υλοποίησης
Βασική μεθοδολογική πρόταση του προγράμματος ήταν η μέθοδος σχεδίου εργασιάς (Project). Η πρόταση έγινε δεκτή. Με την τεχνική του καταιγισμού ιδεών φάνηκε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός μαθητών κατοικούσαν κοντά σε υγρότοπους και είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για να μάθουν περισσότερα για αυτούς. Έτσι επιλέχθηκε το θέμα αφού ανιχνεύτηκαν πρώτα τα ενδιαφέροντα των μαθητών.
Καθορίστηκαν τα στάδια υλοποίησης του προγράμματος, οι υπευθυνότητες και η δράση.
Επίσης η ομαδοσυνεργατική μέθοδος ήταν απαραίτητη σε όλα τα στάδια υλοποίησης του σχεδίου εργασίας. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες των τεσσάρων ή πέντε ατόμων. Σε κάθε ομάδα ορίστηκε ένας συντονιστής και ένας γραμματέας.
Τέλος κατά τη διάρκεια του προγράμματος πολλές τεχνικές εφαρμόστηκαν για να βιώσουν οι μαθητές τη χαρά της ανακάλυψης της γνώσης και της αισθητικής καλλιέργειας.
Αυτές ήταν:
- Μελέτη πεδίου
- Παιχνίδια ρόλων
- Δραματοποίηση
- Μελέτη προβλήματος
- Κατασκευές/Ζωγραφική


Εκπαιδευτικές δραστηριότητες
Νοέμβριος:Εισαγωγή με τη μέθοδο του καταιγισμού ιδεών στον ορισμό των υγρότοπων, ποια είναι η αξία τους και ποιοι είναι οι κίνδυνοι που τους απειλούν. Ενημέρωση από βιβλία και άρθρα. Κατασκευή αφισών, για την αξία τους και για τους κινδύνους μέσα από συμπλήρωση κενών.
Δεκέμβριος:Η αλλαγή του υγρότοπου μέσα στους αιώνες. Το στοιχείο της ανθρώπινης παρέμβασης. Ομαδική εργασία. Εύρεση πληροφοριών μέσω του διαδικτύου. Online παιχνίδια σχετικά με τους υγρότοπους.
Ιανουάριος:Προβολή ταινίας, « Τα ταξιδιάρικα πουλιά». Συζήτηση και ενασχόληση με την πανίδα των υγρότοπων. Έμφαση στον τρόπο ζωής των αποδημητικών πουλιών. Παρουσιάσεις από τα παιδιά
Φεβρουάριος:Παιχνίδι ρόλων με έμφαση στη λήψη αποφάσεων. Τα παιδιά πήραν μέρος σε ένα φανταστικό δημοτικό συμβούλιο με στόχο να αποφασίσουν για την καλύτερη χρήση ενός υγρότοπου. Προβολή ντοκιμαντέρ, « ο κύκλος του νερού». Κουίζ γνώσεων για τους υγρότοπους.
Μάρτιος:Εκπαιδευτική εκδρομή στο Παραπόρτι της Χώρας όπου τα παιδιά ήρθαν σε επαφή κυρίως με την πανίδα των υγρότοπων. Κατασκευή αφίσας για καμπάνια, έτσι ώστε να σωθούν οι υγρότοποι. Συγγραφή διηγήματος με τίτλο « Φανταστείτε ότι είστε ένα ζώο ή ένα φυτό σε έναν υγρότοπο που απειλείται. Περιγράψτε τις σκέψεις σας και τα συναισθήματά σας.»
Απρίλιος:Εκπαιδευτική εκδρομή στην Άρνη και στα Ρέματα όπου τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με την πλούσια χλωρίδα των υγρότοπων. Συλλογή φύλλων και καρπών και κατασκευή φυτολογίου. Διανομή ρόλων για το θεατρικό έργο « Η κυρά του ποταμού».
Μάιος:Συνάντηση με γεωπόνο για την ενημέρωση του φυτολογίου μας. Πρόβες για το θεατρικό, κατασκευή σκηνικών. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Κορθίου. Συλλογή και ταξινόμηση βιοδεικτών στο ποτάμι και δραστηριότητες στα πλαίσια του προγράμματος του ΚΠΕ «Το μονοπάτι του νερού»
Ιούνιος:Εκδήλωση για την παρουσίαση του προγράμματος που αποτελείται από τρία μέρη: έκθεση φωτογραφίας και αφίσας, παρουσίαση του προγράμματος μέσω powerpoint, θεατρική παράσταση.
Μέθοδοι αξιολόγησης
Μέσα από συζητήσεις και βιωματικά παιχνίδια διερευνήθηκαν οι γνώσεις, οι εμπειρίες, οι αξίες και οι στάσεις των μαθητών, καθώς και το ενδιαφέρον τους για το συγκεκριμένο θέμα.
Με παρατήρηση της πορείας και των αποτελεσμάτων των εργασιών των παιδιών αξιολογήθηκε ο βαθμός κατάκτησης του γνωστικού αντικειμένου, ο βαθμός ενδιαφέροντος, και η ανατροφοδότηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επίσης, με παιχνίδια και κουίζ ανά περιόδους ολοκληρωνόταν κάθε ενότητα και αξιολογούνταν ο βαθμός κατανόησης και εμπέδωσής της.

Συμπεράσματα
Αν θεωρήσουμε την περιβαλλοντική εκπαίδευση ως μια σειρά σταδίων που ξεκινώντας από την ευαισθητοποίηση καταλήγουν στη δράση, τότε η ενασχόλησή μας με το συγκεκριμένο πρόγραμμα αποτέλεσε σημαντική ευκαιρία για τους μαθητές να αποκτήσουν γνώση του περιβάλλοντος, να ευαισθητοποιηθούν απέναντί του και να αναπτύξουν ικανότητες που σχετίζονται με την επίλυση περιβαλλοντικών ζητημάτων. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα περισσότερα παιδιά δεν γνώριζαν πολλά, ούτε είχαν παρατηρήσει σε βάθος τον τόπο στον οποίο κατοικούν. Οι γνώσεις και οι εμπειρίες που απέκτησαν προκάλεσαν τον ενθουσιασμό και την ικανοποίηση των μαθητών.
Η υλοποίηση ενός σχεδίου εργασίας περιβαλλοντικής εκπαίδευσης απαιτεί την άμεση επαφή των παιδιών με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον, έξω από τα πλαίσια της σχολικής τάξης. Με αφορμή λοιπόν το άνοιγμα του σχολείου προς το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και την ενημέρωση της τοπικής κοινότητας, δόθηκε η ευκαιρία στους κατοίκους της περιοχής να γνωρίσουν τον τόπο τους, να ευαισθητοποιηθούν, να ανταλλάξουν απόψεις και να ενεργοποιηθούν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της περιοχής τους.
Τέλος μέσω του προγράμματος και της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου, δόθηκε στα παιδιά η ευκαιρία να γνωριστούν καλύτερα και να δημιουργήσουν δεσμούς φιλίας και αλληλοϋποστήριξης που θα τους προάγουν στο μέλλον.

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ
ΣΤΑΝΗ ΧΑΡΟΥΛΑ